مهم نیست هر کارمند چقدر در کارش خوب است یا شخصیت پر جنب و جوش شلوغی دارد، استرس طولانی مدت و کنترل نشده، در نهایت منجر به فرسودگی شغلی، منفی گرایی و کارکنان غیر مولد می‌شود. استرس در محیط کار، کیفیت زندگی و سلامت کلی کارمندان را از بین خواهد برد. روش‌های مدیریت و کنترل استرس در محیط کار چیست؟ با وستا همراه شوید.
تعریف استرس در محیط کار
استرس در محیط کار یا استرس شغلی، نوعی واکنش‌های جسمی و احساسی مضر هستند که زمانی رخ می‌دهد که الزامات شغلی با قابلیت‌ها، منابع یا نیازهای کارمند، مطابقت ندارد. صرف نظر از عنوان شغل، مسئولیت یا صنعت، حدود ۸۰ درصد از کارگران و کارمندان در محیط کار، احساس استرس می‌کنند.
استرس طولانی مدت شغلی در کارمندان، علاوه بر بیماری‌ها و مشکلات سلامتی، موجب آشفتگی و تغییرات ذهنی بسیاری مانند نگرانی دائمی، افکار آشفته، کاهش اعتماد به‌نفس، فراموشی، بی‌نظمی، ناتوانی در تمرکز، به تعویق انداختن وظایف، میل به تنهایی و دوری از ارتباط اجتماعی با دیگر همکاران و … می‌شود.
استرس کارمندان در محیط کار برای همه سازمانها، شرکت‌ها و هر کسب‌و‌کاری نیز زیان‌بار است و یک چالش دائمی برای آنهاست که می‌تواند منجر به نزول عملکرد سازمانی، کاهش عملکرد کلی کارکنان، بالا رفتن میزان خطا، پایین آمدن کیفیت پایین کار، جابجایی زیاد و غیبت‌های مکرر شود که همه اینها از نظر مالی و بهره‌وری به ضرر همه صنایع است.
تعریف مدیریت استرس در محل کار
مدیریت استرس محل کار Workplace Stress Management یا به اختصار (WSM)، به استراتژی‌ها و تکنیک‌هایی می‌گویند سازمانها و منابع انسانی آنها، در جهت مقابله، کاهش و کنترل استرس در محیط کار به‌کار می‌گیرند.
مدیریت استرس محل کار به طور قابل توجهی تحت تاثیر تئوری مدیریت استرس پیشگیرانه که در سال 1979 معرفی شد، قرار دارد و می‌گوید این محرک‌ها نیستند که میزان استرس تجربه شده توسط فرد را مشخص می‌کنند، بلکه واکنش فرد به آن عوامل استرس زا، نقش تعیین کننده دارد. هدف WSM درک عوامل استرس‌زای خاص و برداشتن گام‌های مثبت برای کاهش اثرات آنها می‌باشد.
این روش‌های کنترل استرس در محیط کار می‌تواند رویکردهای مختلفی، مانند بهبود تعادل بین کار و زندگی، ارائه منابع برای حمایت از سلامت روان، ارائه برنامه‌های مشاوره یا فعالیت‌های کاهش استرس، ایجاد یک محیط کاری مثبت و حمایتی و پرداختن به هر عامل سازمانی که به کنترل و کاهش استرس کمک می‌کند را، شامل شود.
مدیران و رهبران سازمانها نیز باید تاثیر استرس بر رفاه و بهره‌وری کارکنان خود را تشخیص دهند و برای کمک به کنترل و مدیریت آن اقدامات پیشگیرانه‌ای در نظر بگیرند. کنترل استرس در محیط کار می‌تواند به نیروی کار سالم‌تر، متعهدتر و مولدتر منجر، شود و رفاه و بهره‌وری کلی را افزایش دهد.
استراتژی‌های موثر از سوی سازمان برای کنترل استرس در محیط کار
تشویق به ورزش و تندرستی در محل کار
ورزش همراه با روند زندگی سالم، دو سلاح قوی و عالی برای مقابله با استرس کاری هستند. فعالیت بدنی مداوم، ذهن کارمندان را از استرس شغلی، دور می‌کند و تمرکز آنها را بالاتر می‌برد. با انجام تمرینات ورزشی، تولید اندورفین‌ها (Endorphins) یا مسکن‌های طبیعی بدن، افزایش پیدا می‌کند و باعث کاهش افسردگی، استرس و اضطراب می‌شود و خلق و خوی را بهبود می‌بخشد و عزت نفس و خودباوری را بالا می‌برد.
سازمانها می‌توانند با ارائه کارت‌های تخفیف مجموعه‌های ورزشی، تدارک یک سالن ورزشی در محیط کار یا تشویق به پیاده‌روی در زمان استراحت ناهار، مشوق کارمندان برای پیگیری تمرینات ورزشی باشند. وقتی کارکنان بفهمند سلامتی جسمی و روحی آنها برای سازمان مهم است، احساس ارزشمندی می‌کنند!
ایجاد یک محیط کاری انعطاف‌پذیر
یک گزینه کم هزینه با عملکرد و نتایج بسیار موفق برای کمک به کارکنان در کاهش استرس آنها در محل کار، ارائه ترتیبات کاری انعطاف‌پذیر با ساعات کاری منعطف و یا گزینه‌های کار از راه دور است. اگر یک کارمند استخدام سازمان است، پس مورد تایید و اعتماد مدیران منابع انسانی و روسای خود، نیز می‌باشد و این افراد به توانایی کاری آنها، اطمینان دارند، بنابراین نباید با اجبار به حضور همیشگی آنها در ساختمان سازمان یا دفتر کار، فضا را به جای یک محیط شاد کاری مانند سلول زندان شود که همه کارمندان، فقط منتظر اتمام ساعت کاری خود هستند.
برای کاهش استرس محیط کار، در نظر گرفتن برنامه منعطف بسیار موثر است و به کارکنان کمک می‌کند مسئولیت‌های شخصی و حرفه‌ای خود را به طور موثرتری مدیریت کنند. کیفیت کار و انجام دادن سر موقع آن بسیار مفیدتر از حضور صرف هر روزه، سر کار است.
تحقیقات ثابت کرده است در یک برنامه سازمانی انعطاف پذیر، اکثر منابع انسانی، با انتخاب انجام کار در زمانی و مکانی که بیشترین احساس خلاقیت و بهره‌وری را دارند، پیشرفت بسیاری داشته‌اند. علاوه بر این، از آنجا که امروزه بسیاری از افراد حرفه‌ای به دنبال سازمان‌هایی با این‌گونه برنامه‌ها هستند، برای افزایش جذب و حفظ استعدادهای برتر بسیار مفید عمل می‌کند.
ارائه مشاوره و برنامه سلامتی کارکنان
خودمراقبتی اساس و ریشه همه تکنیک‌های کنترل استرس در محیط کار است. وقتی استرس خود را نشان می‌دهد، نه تنها بر کیفیت کار و بهره‌وری یک کارمند تاثیر می‌گذارد، بلکه بر تمام وجود آنها اثر گذار است. آنها این تنش را با خود به خانه می‌برند، با مسائل شخصی مخلوط می‌شود و هر روز بار بیشتری از استرس را به محل کار برمی‌گردانند. استرس مدیریت نشده مانند یک چرخه معیوب عمل می‌کند.
برای کمک به کارکنان در کنترل استرس در محل کار و به دنبال آن حفظ رفاه سالم و بهبود کیفیت زندگی، بهترین رویکرد جامع نگری و حل مشکل از ریشه است که از طریق یک برنامه سلامت کارکنان، ارائه مشاوره و برنامه‌های کمک به کارکنان یا کارگاه‌های مدیریت استرس، می‌تواند انجام پذیرد.
یک برنامه سلامتی جامع برای کارکنان کلید کاهش استرس و ایجاد تغییر رفتار مثبت در سطح شخصی و حرفه‌ای آنها است. در یک مطالعه اخیر، تقریبا نیمی از کارگران احساس کردند که برای یادگیری نحوه مدیریت استرس‌های شغلی خود به کمک نیاز دارند. این استراتژی در داخل یا خارج از دفتر، در محیط‌های گروهی یا فردی، می‌تواند به کارکنان کمک کند تا برای استرس‌هایی که بر سر راهشان قرار می‌گیرد، آماده مدیریت و کنترل آنها باشند.
به رسمیت شناختن تلاش‌های کارمندان و قدردانی از آنها
همه کارمندان دوست دارند که به دلیل انجام کار خوب، مورد تحسین قرار گیرند. شناخت و قدردانی از موفقیت آنها، تصدیق کار خوب و ارائه بازخورد سازنده، می‌تواند به کاهش استرس مرتبط با رضایت شغلی، کمک کند.
با این وجود، کارمندان سازمان از اینکه مدیران از موفقیت آنها، آگاه هستند و می‌خواهند آن را با دیگران به اشتراک بگذارند، حس ارزشمندی و اعتماد به‌نفس فوق‌العاده‌ای پیدا می‌کنند و باعث می‌شود آنها اعصاب آرام و روحیه‌ای شادتر داشته باشند که به نوبه خود، سطح استرس آنها را بسیار کاهش می‌دهد.
در این مسیر، فراموش نشود هر کارمندی شخصیت متفاوتی دارد و باید طبق آن مورد تشویق و قدردانی قرار بگیرند. برخی از کارمندان تماس تلفنی در طول یک جلسه یا تشکر با یک ایمیل را می‌پسندند، در حالی که افراد محتاط‌تر ممکن است کارتی را روی میز خود یا تشکر حضوری را ترجیح بدهند.
تشویق کارمندان به استراحت
درست است که استرس را صدرصد و به طور کامل نمی‌توان از بین برد، اما مدیران و رهبران سازمان با برنامه‌ریزی صحیح می‌توانند به کاهش آن کمک کنند. یکی از این موارد، ایجاد مکانی برای استراحت آنها است. استراحت‌های کوتاه در طول روز، می‌تواند به پایین آوردن سطح استرس و جلوگیری از فرسودگی شغلی، کمک کند.
یک اتاق کوچک، یک فضای استراحت در انتهای سالن و حتی یک نیمکت در فضای باز می‌تواند مکان‌های مناسبی برای پناه بردن از هرج و مرج کاری روزانه، باشد. اگر سازمانی واقعا می‌خواهد به کارمندان خود استراحت بدهد دعوت آنها به یک فضای سرگرم کننده، می‌تواند ذهن آنها را از استرس محل کار دور کند و کمک می‌کند تا ارتباطات شخصی ایجاد کنند و به عنوان یک تیم، بهتر با هم کار کنند.
مدیریت صحیح زمان
یکی از روش‌های بسیار مفید برای کاهش تنش و استرس شغلی، مدیریت صحیح زمان است. تشویق کارکنان به اولویت بندی وظایف، تعیین اهداف واقع بینانه و مدیریت موثر زمان خود می‌تواند، استرس ناشی از احساس غرق شدن و سردرگمی را، کاهش دهد.
اگر وظایف به خوبی مدیریت، سازماندهی و اولویت‌بندی شده باشند و یک برنامه کاری واضح وجود داشته باشد، کارمندان شتاب و عجله کمتری را برای تحویل کار، تجربه می‌کنند و کنترل بهتری بر حجم کاری خود دارند و می‌توانند با آرامش فکری بیشتری، وظیفه محوله را در ساعات تعیین شده و به طور موثر، انجام دهند.
با مدیریت زمان به نحو صحیح، همه امور و وظایف، در زمان مشخص خود و کاملا طبق برنامه انجام خواهد گرفت و احساس سردرگمی کم شده و از استرس غیر ضروری جلوگیری می‌کند و محیط کاری آرام‌تر و متمرکز‌تری ایجاد می‌وشود که وقت افراد برای فعالیت‌های شخصی و استراحت، آزاد است و در نتیجه، بهزیستی و رفاه کلی را ارتقا می‌دهد.
سخن آخر
مراقبت از سلامت روانی کارکنان، به اندازه مراقبت از سلامت جسمی آنها مهم است و هر کارفرما یا متخصص منابع انسانی، باید با رویکردهای واقع بینانه و استراتژی‌های موثر، گام‌های ملموس و قابل اجرا، برای کاهش استرس کارمندان خود بردارد. با حمایت از سلامت روان نیروی کار و اتخاذ روش‌های مفید و موثر برای مدیریت و کنترل استرس در محیط کار، همه سازمانها و کسب‌و‌کار‌ها می‌توانند از مزایای یک نیروی کار سالم‌تر و کارآمدتر بهره‌مند شوند.
سامانه مدیریت آموزش، نرم افزار اختصاصی برگزاری دوره‌های آموزشی برای منابع انسانی سازمانها، شرکت‌های دولتی و خصوصی، صنایع تخصصی و نهادهای نظامی است و مطابق با استاندارد ISO10015 می‌باشد. در این سامانه امکان برگزاری و مدیریت دوره‌های آموزشی همراه با تمامی مراحل نیازسنجی آموزشی، برنامه‌ریزی آموزشی، اجرای آموزش و ارزشیابی اثربخشی فراهم است.
